Bir fikrin ideolojinin tek taraflı olarak hedef kitleye dayatılmasıdır. Propaganda bir çeşit beyin yıkama çalışmasıdır.
Amaç, ne pahasına olursa olsun hedef kitleyi kendi yönünde ki inanç ve eyleme yöneltmektir. Propaganda da besleyici tepkiyi tıkamak pahasına yanıt alma kaygısı yoktur ve propagandanın temel ideali tek düşünceyi tek ideolojiyi benimsetmektir. Propagandanın türleri vardır; Beyaz, gri ve kara propaganda.
Gri (Bulanık) Propaganda Psikolojik savaşın önemli propaganda unsurlarından birisi olan bulanık bir propagandadır. Burada kaynak belli değildir, doğruluğu kanıtlanamaz. Yalan veya iftira olduğu da kesin değildir. Gri propagandanın ana malzemesi “rivayetler, dedikodular” dır. Çalışma tarzı açık propaganda gibi sınırlı değildir.
Gri Propaganda, beyaz ile siyah propaganda arasında yer alan bir türdür. Gerçek ile yalanın iç içe geçirilmesi suretiyle yapılır. Neyin gerçek neyin yalan olduğu bilinemez. Düşman veya dost, kimin tarafından geldiği belirlenemez. Kaynak gizli tutulur. Rivayet ve şayialara dayanır. Olaylar çarptırılarak sunulur. Mübalağa ve yalana çok başvurulur.
Olumlu bir şey gölgelendirilerek yansıtılır. Verilecek mesaj veya bilgilerin ilgi çekici ve zihinleri karıştırması istenir. Bazen gündem saptırılarak hedef kitlenin dikkati diğer gelişmelere çekilir.
İnsanların merak duyguları gri propagandada sıklıkla kullanılır. Gizli konulardan bahsediliyormuş imajı verilerek, birçok söylentinin toplum içinde yayılması sağlanır. Gri propaganda ürünleri, hedef kitle tarafından olumlu kabul görür. İnsan üzerinde propaganda hissi doğurmaz. Kaynak belli olmadığı için hedef kitle için en heyecanlı konular islenir. Komplo teorileri en etkili materyaldir.
Doğru bir olay yanlışlarla birlikte işlenir. Senaryolaştırılmış rivayetler hazırlanır. Gri propagandanın amacı, kusurlu, noksan bir şeyi, tam ve yeterli göstermek veya yeterli, açık olan bir şeyi şüpheli göstererek gölgelendirmek, değerden düşürmek olabilir. Her tür çelişki ustaca kullanılarak zihinlerde soru işareti uyandırılır.
Propagandayı çıkaranlar belirsiz olduğu için, gri propaganda da en heyecanlı konular kullanılabilir. Bu tarzda genellikle doğru bir olaya on tane yalan sokulup muhatabı küçük ve gülünç duruma düşürmek amaçlanır. Senaryo iyi yazılmışsa eğer “rivayetler” dilden dile dolaşır. Kapital sistemin Sovyet Rusya ile ilgili çıkardığı hikâyeler ve fırkalar sistemin çökmesinde büyük rol oynadı. Bu önemli olay gri propagandanın bir başarısı olarak tarihe geçti.
Yakın tarih de Cumhurbaşkanı Özal’ın bazı sözleri, bu kapsamda kullanılarak onun siyasi gücünü zayıflatmak için kullanıldı. Bakan Mehmet Keçeciler’ in takside akşam çalışan bir öğretmeni anlatmasına, Özal’ınbu davranışı onaylar tarzında “benim memurum işini bilir” sözü çok farklı bir alana çekilerek, rüşvete göz yumma ve teşvik olarak sunulması olayının, siyaha yakın gri bir propaganda olduğunu söyleyebiliriz.
Siyah (Gizli) Propaganda Asılsız kaynağa dayanan ,“Beyaz Propaganda”nın tamamen aksidir. Yalan, uydurma ve hile yöntemleri ile yaratılan bilgilere dayanır. Kaynak gizli tutulur, daha çok başka bir kaynaktan aktarılıyormuş izlenimi verilir. Gerçeği çürütmek, ortalığı karıştırmak, inançları sarsmak suretiyle faaliyette bulunulur. Amacı, kitleleri ruhsal çöküntüye itmektir. Propagandanın kurgulanması sürecinde ahlaki mülahaza ve vicdani sorumluluk aranmaz. Siyah propaganda için amaca hizmet edecek her şey bir malzemedir.
Siyah propagandanın hedefi, yerleşmiş bir inancı yıkmaktır. Halkı kendi içinden çıkardığı liderlere karsı soğutmak, devlete ve orduya olan güveni sarsmak, ekonomik ve sosyal dayanışmayı yıkmaktır.
Beyaz (Açık) Propaganda da kaynak, resmi ve güvenilirdir. Haberlerin nereden elde edildiği açıktır. Verilmek istenen mesajlar titizlikle aktarılır. Doğruluğundan duyulacak endişe, kaynağın açık olması nedeniyle güvensizliğe sebep olur ve hedef kitleyi yeni bir kaynak arayışına iter. Beyaz propaganda genellikle meşru bir hakkın müdafaasını yapar. Propaganda konuları genellikle hükümetin kontrolünden geçtiği için iletilenler yarı resmi sayılır.
Gelişmiş ülkelerde bu propaganda yöntemi sıklıkla kullanılmaktadır. “Amerika’nın Sesi” ve “Moskova” radyosu barış dönemlerinde bu tür bir propaganda yapmışlardır.
Beyaz propagandanın ana malzemesi haberlerdir. Karsı taraf ile ilgili elde edilen verilerin, ne zaman, nasıl ve kimlere hangi ölçüde kullanılacağı muhakkak planlanmalıdır. En güçlü yanı ise, karsı tarafın fikirlerini çürütmesi, taraftarlarının sayısını azaltmasıdır. Doğru, açık ve şeffaf propaganda kitlelerde güven uyandırır. Zayıf tarafı ise, yayılma menzili sınırlıdır.
Hülasa ülkemizde son dönemlerde meydana gelen olayları, olaylar karşısında konuşan kişileri, takındıkları tutumları, halk üzerinde bırakmak istedikleri etkileri, aktardıkları düşünceleri, bu olaylar için yapılan açıkoturum, panel, program ve söyleşileri, bir takım ilgili ve ilgisiz kurum ve kişilerin yaptıkları açıklamaları yukarıda anlattıklarım çerçevesinde değerlendirirsek daha iyi analiz edilmiş sonuçlara varabiliriz sanırım.
Vesselam, kalın sağlıcakla.
Bu yazı 164 defa okunmuştur.